Deze post is afkomstig van het oude forum, waar deze door Gerald geplaatst werd op 14 Apr 2009
De Suikerpalm.
Tijd om even in het kort iets over de suikerpalmen en palmsuiker te gaan hebben. Wat is het eigenlijk en welk voordeel heeft het voor mens en milieu?
De suikerpalm of beter aren (ookwel arengpalm), Arenga pinnata, want zo heet deze palm eigenlijk, is een palmsoort die 25 meter hoog kan worden en overal in Indonesië te vinden is. Van de kustgebieden tot hoog in de bergen, zand- of kleigronden, het maakt niet uit deze palm groeit overal en kan temperaturen tot -4 graden Celsius verdragen.
De gebruiksmogelijkheden van de arenpalm zijn bijzonder groot; van de wortels tot de bladeren, alles is bruikbaar. De vezels, de sago uit de kern van de stam, maar vooral de suiker welke uit het sap wordt gewonnen en waaraan de palm ook zijn bijnaam te danken heeft.
Om een suikerpalmplantage te starten kan je geen stukje bos omkappen en keurige rijtjes palmen poten. Deze palm groeit namelijk niet in een monocultuur, maar moet juist binnen een bestaande vegetatie worden gepoot. Dit is al meteen de eerste winst; je hoeft – of beter je mag – geen bos kappen! Bij het project Samboja Lestari wordt hiervan gebruik gemaakt om een ring van suikerpalm plantages rondom het nieuwe woud te plaatsen. De plantages bestaan uit snelgroeiende houtsoorten voor eigen gebruik, bamboe, groenten en fruit en natuurlijk de suikerpalmen. Voordeel hier is bovendien dat de suikerpalmen veel minder goed branden en hierdoor de bekende bosbranden buiten de deur houden.
Tweemaal daags moeten de tappers op een laddertje de boom in om sap af te tappen van de afhangende stengels van de mannelijke palmen. Een gezonde boom kan 40 liter sap per dag opbrengen. Door het sap te koken kan men uiteindelijk het suiker verkrijgen maar ook ethanol (alcohol). Volgens traditionele werkwijze gebruikt men gemiddeld 50 kilo hout voor het vuur om ca 50 liter sap te koken.
In Masarang staat momenteel de enige palmsuikerfabriek ter wereld die geen fosiele- of andere brandstoffen nodig heeft om het sap om te zetten in suiker en ethanol. Men gebruikt namelijk de restwarmte uit stoom welke een plaatselijke elektriciteitcentrale levert. Deze centrale haalt zijn warmte uit een vulkaan en draait derhalve volledig milieuvriendelijk. De stoom welke na gebruik de centrale verlaat wordt gecondenseert en opgevangen in een waterreservoir vanwaaruit dan het water weer in de vulkaan wordt gepompt. Zoals gezegd gebruikt de suikerfabriek een deel van die stoom en na gebruik wordt ook deze weer teruggegeven aan de vulkaan.
Nu gebruiken 6285 boeren deze fabriek en zij besparen daarmee 100.000 bomen per jaar, immers die hoeven nu niet te worden opgestookt! De fabriek levert naast suiker ook ethanol en deze mogen de boeren gebruiken voor hun huishoudens. En zo hoeven zij geen houtsvuurtjes meer te maken wat niet alleen bomen bespaart maar ook de gezondheid van de vrouwen die voorheen dagelijks in de rook hun potjes kookten.
De fabriek verkoopt de suiker en van de winst vloeit een klein percentage terug naar de fabriek voor onderhoud en de rest van de winst is voor de boeren welke zijn verenigd in een coöporatie. Via contracten is vastgelegd dat de winst voor een deel moet worden gebruikt voor verbetering van de gemeenschap. Zoals de bouw van scholen, ziekenhuizen, maar ook kerken, moskeën of culturele instellingen. Uit de laatste cijfers blijkt dat een gemiddelde tapper over 4,4 bomen beschikt welke hem per week maar 26 uur werk kost en waarmee hij 2,5 keer meer verdient dan voorheen. Voeg daaraan toe dat hij tijd overheeft voor de verbouw van groentes en fruit en deze ook kan verkopen. Hierdoor verdienen deze tappers gemiddeld drie keer meer dan voorheen! Deze boeren worden zo minder afhankelijk van bijvoorbeeld de corrupte lokale overheden.
Maar er is meer. Uit onderzoek is gebleken dat palmsuiker veel gezonder is dan gewone “witte” suiker. Men heeft een gemeenschap welke uitsluitend palmsuiker gebruikt (weliswaar nog op de traditionele wijze met houtvuurtjes) vergeleken met een soortgelijke gemeenschap welke echter witte suiker gebruikt. Wat blijkt? De levensverwachting van de palmsuiker gebruikers is veel hoger, men heeft veel minder hartklachten, te hoge bloedruk komt significant minder voor (1% tegen 14% bij de witte suiker gebruikers), er is minder diabetes en zo nog wat voordelen. De Chinezen wisten in de 15 eeuw reeds dat palmsuiker veel gezonder is dan rietsuiker en in Korea wordt palmsuiker gebruikt door mensen met diabetes.
Willie Smits heeft na 25 jaar studie een mogelijkheid bedacht om alle voordelen van de suikerpalm te benutten in een fabriek en met een democratische coöporatieve vereniging als bedrijfsvorm. Want een produkt maken is één ding. De corruptie de baas worden en de winsten volledig naar de gemeenschap terug te laten vloeien is een andere zaak. Maar beiden heeft hij voor elkaar gekregen en dankzij juridisch waterdichte contracten worden er geen bomen meer gekapt en kunnen boeren zelfs uit de vereniging worden gezet mochten zij dat toch doen! En zo wordt naast de directe besparing als gevolg van het gebruik van de vulkanische warmte ook indirect het regenwoud bespaart.
Omdat echter niet overal vulkanen ter beschikking zijn was het laatste probleem voor Smits om een fabriek te verzinnen die op de een of andere wijze zelfvoorzienend is en daarbij ook nog eens “mobiel” moest worden om zo overal makkelijk ingezet te kunnen worden. Dit is uiteindelijk de Green Village Box geworden. Een grote container waarin de fabriek is gepropt. Voorzien van zonnepanelen voor de eerste opzet en van een generator welke op ethanol loopt, de ethanol die de fabriek zelf produceert!
Hoe gaat dit straks in de praktijk dan werken? Een dorpsgemeenschap kan zo’n Green Village Box (GVB) kopen (eventueel van geleend geld), een coöporatieve vereniging oprichten en men kan aan de slag. Deelnemers krijgen een pasje en kunnen hun dagelijkse sap bij de container inleveren. Men steekt het pasje in de automaat, giet het sap erin en de boel wordt op de bankrekening van de tapper meteen verrekend. Hij kan meteen ook wat ethanol voor eigen gebruik aftappen en ook dit wordt dan verrekend. Als restprodukt blijft ook zuiver drinkwater over en ook dit kan door de tappers van de GVB worden verkregen. Uiteindelijk blijft een residu over welke als veevoer gebruikt kan worden (ook dit vee blijkt veel gezonder te zijn dankzij de suikerpalm!). Regelmatig wordt het suiker van de GVB opgehaald en verkocht en de winst keert weer terug naar de vereniging.
Zijn er dan helemaal geen nadelen? Nou… eigenlijk niet. Zelfs de CO2 uitstoot na het kappen van de palm – die gaat uiteindelijk een keer dood – is dezelfde hoeveelheid als welke de palm in de loop van zijn leven uit de atmosfeer heeft opgenomen. Per saldo is de uitstoot dus nul. Dit integenstelling tot die gebieden waar het oerwoud wordt gekapt en waarna door uitdroging van de grond enorme hoeveelheden CO2 vrijkomen, de zogenaamde CO2 vulkanen.
De palmen zijn bij hun leven grote zonnepanelen die uitsluitend zonne-energie gebruiken om te groeien. Om het sap te leveren en uiteindelijk suiker, ethanol, water en veevoer op te leveren. De vezels worden weer voor andere doeleinden gebruikt. Het sago kan uit de kern worden gewonnen en zo blijft er van al die energie welke de zon levert niets meer over, alles wordt gebruikt. Zelfs voor de produktie van de suiker etc. levert de zon via de palm de energie: de ethanol.
Klinkt als een sprookje toch? Maar het is echter al enkele jaren werkelijkheid in Tomohon op Sulawesi. En binnenkort zal Willie Smits zijn Suikerpalm Project promoten. Hij is al druk bezig met de voorbereidingen voor grote projecten in Afrika en Zuid-Amerika en heeft zijn GVB beschermd door patenten.
O ja, hoe demokratisch zo’n coöporatie is blijkt wel uit het feit dat toen de vrouw van Smits burgemeester werd in Tomohon, zij haar functie als direkteur van de suikerfabriek moest opgeven en de 36 gekozen hoofden van de vereniging Willie vervolgens als haar opvolger kozen. Dus geen grote indistrueel met een bolknak in z'n gezicht en dollartekens in de ogen, maar een gewone van oorsprong Hollandse jongen die maar één ding wil: het redden van het tropisch regenwoud en daarmee van zijn bewoners, waaronder de orang oetan.
Tot slot is het ook goed om te weten dat de centrale overheid van Indonesië de fabriek volledig steunt. Niet voor niets is de huidige president vooral bekend om zijn anti corruptie campagnes (zelfs familieleden laat hij oppakken!) en in Tomohon is dit al heel veel minder geworden dankzij de toename van de welstand van de bevolking.
Palmsuiker, zo’n simpel produkt, maar wat een enorme impact heeft het…
Print dit stukje uit en vertel het voort!
