Aansluitend op het zeekoeienverhaal in de vorige post zet ik hier een verslagje van mijn uitzoekwerk welke ik eerder op de FB-pagina van Artis-fans heb geplaatst. Past hier ook wel denk ik.
Zeekoeien in Artis, een chronologisch overzicht.
Ik heb nu alle lectuur doorzocht en het volgende overzicht kunnen maken van de geschiedenis van de zeekoeien in Artis. Het plaatje is nog niet helemaal compleet maar voorlopig is dit het resultaat. Met uitgebreide bronvermelding zodat je het zelf ook nog een kan nalezen. Onderaan vind je een overzicht per jaar met de namen van de toen aanwezige dieren.
De eerste zeekoe van Artis werd half mei 1928 gevangen in het Amazonegebied in Brazilië (Ayapua-rivier) en arriveerde op 15 juli 1928 in Amsterdam. Hij leefde er maar liefst ruim 15 jaar en overleed in december 1943.
Dit dier woonde in een bassin in een aanbouw van het Duivenhuisje / Oude Broedmachinehuisje. Deze aanbouw is reeds lang verdwenen maar het Duivenhuisje bestaat nog wel en is momenteel in afwachting van restauratie (staat naast het prairiehondjes-verblijf). [bron: Artis, jrg.12, nr.5, p.153]
In het voorjaar van 1966 komt in het nieuw gebouwde Nijlpaardenhuis het bassin voor de zeekoeien gereed. Officiële opening van het Nijlpaardenhuis was pas op 26 april 1967, maar het zeekoeienbassin was toen al volop in gebruik (Artis, Pieter Smit, p.344)
Nickie / Bram, in Artis: 18 oktober 1966 tot eind 1967/begin 1968
Leefde ruim een jaar in Artis (Artis, jrg.13, nr.2, p.65 (juli-augustus 1967), opmerking over bepaald gedrag: "dit typische verschil in gedrag van beide dieren bestaat [...] ook nu nog") maar over zijn dood wordt nergens iets vermeld. Aanwijzing in Artis, jrg.17, nr.1, p.8 (mei-juni 1971) is de opmerking dat Archie "de afgelopen vier jaren" moederziel alleen was en dat men in die periode diverse pogingen ondernam om een vrouwelijk exemplaar te vinden. Maar de belangrijkste aanwijzing komt uit jrg.28, nr.3, p.86 waar staat dat hij ruim een jaar in Artis geleefd heeft.
Nickie is vernoemd naar de vangstplaats Nickerie in Suriname. In Artis, jrg.28, nr.3, p.86 wordt echter naar hem verwezen onder de naam "Bram". Wel vreemd is dat de auteur ook verwijst naar het uitgebreide verslag van Dick Dekker in de jaargangen 12 en 13 maar niet de door hem genoemde namen overneemt. Zou dit later - door de verzorgers? - zijn aangepast?
Archie / Joop, in Artis: 18 oktober1966 - 20 mei 2002
Archie is vernoemd naar het schip Archimedes van de KNSM waarmee de eerste twee dieren van Suriname naar Nederland werden gebracht. Archie kwam ook uit Nickerie in Suriname. Alhoewel er steeds naar Archie verwezen wordt wordt hij in Artis, jrg.23, nr.4, p.114 "Jopie" genoemd en in Artis, jrg.28, nr.3, p.86 wordt hij ook, en alweer onderverwijzing naar het mannetje van 1966, "Joop" genoemd. Wel vreemd is dat de auteur ook verwijst naar het uitgebreide verslag van Dick Dekker in de jaargangen 12 en 13 maar niet de door hem genoemde namen overneemt. Zou dit later - door de verzorgers? - zijn aangepast?
Archie / Joop overleed op 20 mei 2002 door ouderdom. Artis besluit om te stoppen met de zeekoeien in de collectie (Artis Jaarverslag 2002). De laatste (Bertus) zal later worden verzonden naar een andere tuin en het bassin zal worden gesloten (Artis, jrg.48, nr.4, p.101).
Men kocht aanvankelijk vier dieren in 1966 maar tijdens de overtocht kwam het schip in een zware storm en overleed een jong dier uit Georgetown op 14 oktober en een dag later een jong vrouwtje. [bron: Artis, jrg.13, nr.2, p. 62]
Marie, september 1972 - 17 september 1997
Zij kwam uit Guyana (Artis, jrg.23, nr.4, p.111, aangekomen in Artis in september 1972, Artis, jrg.23, nr.4, p.111) en was, voor zover bekend, de tweede zeekoe in gevangschap die een jong ter wereld bracht. De eerste was in 1975 in Miami Seaquarium (Artis, jrg.23, nr.3, p.74). Hoewel er echter in Miami ook al in de jaren dertig van de vorige eeuw een jong in gevangenschap is verwekt en mogelijk zelfs nog eerder. Gevangen drachtige zeekoeien waren er ook al eerder.
Marie was nog jong toen ze in Artis kwam (Artis, jrg.23, nr.4, p.114), haar naam wordt voor het eerst genoemd in Artis, jrg.28, nr.3, p.86 met daarbij nog de vreemde vermelding dat ze uit Essen afkomstig zou zijn.
Marie overleed in 1997 en kreeg 7 jongen waarvan één doodgeboren. Bertus was haar laatste jong in april 1997 (Artis, jrg.43, nr.4, p.105).
Lamantinus / Tinus, 08-08-1977, eerste zeekoe in Artis geboren. Moeder is Marie, vader is Archie / Joop. Tinus verhuisd in 1981 "on breeding loan" naar Antwerpen (Artis Jaarverslag 1981, Artis, jrg.28, nr.3, p.87)
Onbekend mannetje, geboren in 1989. Moeder is Marie, vader is Archie / Joop.
Onbekend vrouwtje, geboren in 1991. Moeder is Marie, vader is Archie / Joop.
Daphne, geboren in 1994. Moeder is Marie, dit was haar vijfde (levend geboren) jong (Artis, jrg.43, nr.2, p.37, Artis, jrg.43, nr.4, p.105), vader is Archie / Joop.
Bertus, geboren in april 1997. Moeder is Marie, dit was haar zesde (levend geboren) jong (Artis, jrg.43, nr.2, p.37, Artis, jrg.43, nr.4, p.105)
24 oktober 2002 verzonden naar Randers in Denemarken alwaar hij samen met twee vrouwtjes komt te wonen (Artis, jrg.48, nr.4, p.101, Artis, jrg.48, nr.6, p.164, Jaarverslag 2002, p.53)
Oktober 2002 sluit het zeekoeienbassin.
Bronnen:
Pieter Smit, Artis, Amsterdam 1988
Artis, jrg.12, nr.5, p.148 e.v.
Artis, jrg.12, nr.6, p.184 e.v.
Artis, jrg.13, nr.1, p.28 e.v.
Artis, jrg.13, nr.2, p.58 e.v.
Artis, jrg.17, nr.1, p.8 e.v.
Artis, jrg.17, nr.2, p.48 e.v.
Artis, jrg.17, nr.3, p.84 e.v.
Artis, jrg.18, nr.4, p.111
Artis, jrg.23, nr.3, p.74
Artis, jrg.23, nr.4, p.111 e.v.
Artis, jrg.28, nr.3, p.86-87
Artis, jrg.43, nr.2, p.37
Artis, jrg.43, nr.4, p.105
Artis, jrg.46, nr.5, p.138
Artis, jrg.48, nr.4, p.101
Artis, jrg.48, nr.6, p.164
Artis Jaarverslag 1972
Artis Jaarverslag 1973
Artis Jaarverslag 1975
Artis Jaarverslag 1977
Artis Jaarverslag 1979
Artis Jaarverslag 1981
Artis Jaarverslag 1984
Artis Jaarverslag 2002
Levende have inventory 1985
Levende have inventory 1986
Levende have inventory 1989
Levende have inventory 1991
Levende have inventory 1993
Levende have inventory 1995
Levende have inventory 1996
Levende have inventory 1998
Levende have inventory 1999
Levende have inventory 2000
Overzicht:
1966: 2.0 (Archie/Joop en Nickie/Bram)
1967: 2.0 (Archie/Joop en Nickie/Bram)
1968: 1.0 (Archie/Joop)
1969: 1.0 (Archie/Joop)
1970: 1.0 (Archie/Joop)
1971: 1.0 (Archie/Joop)
1972: 1.1 (Archie/Joop en Marie) (ingekomen 0.1 (Marie))
1973: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1974: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1975: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1976: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1977: 2.1 (Archie/Joop, Marie en Lamantinus/Tinus) (8 augustus 1977 geboorte van mannetje Lamantinus/Tinus)
1978: 2.1 (Archie/Joop, Marie en Lamantinus/Tinus)
1979: 2.1 (Archie/Joop, Marie en Lamantinus/Tinus)
1980: 2.1 (Archie/Joop, Marie en Lamantinus/Tinus)
1981: 1.1 (Archie/Joop en Marie) (Lamantinus verhuisd naar Antwerpen "on breeding loan" en daar bij een vrouwtje geplaatst)
1984: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1985: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1986: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1988: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1989: 2.1 (Archie/Joop, Marie en onbekend mannetje) (een mannetje geboren)
1990: 1.1 (Archie/Joop en Marie)
1991: 1.2 (Archie/Joop, Marie en onbekend vrouwtje) (een vrouwtje geboren) + uitgeleend aan Burgers' Zoo 1.0
1992: 1.2 (Archie/Joop, Marie en onbekend vrouwtje)
1993: 1.2 (Archie/Joop, Marie en onbekend vrouwtje) + uitgeleend aan Burgers' Zoo 1.0
1994: 1.2 (Archie/Joop, Marie en Daphne) (geboren 0.1, Daphne) + uitgeleend aan Burgers' Zoo 1.0 en aan Nürnberg 0.1
1995: 1.2 (Archie/Joop, Marie en Daphne) + uitgeleend aan Burgers' Zoo 1.0 en aan Nürnberg 0.1
1996: 1.2 (Archie/Joop, Marie en Daphne) + uitgeleend aan Burgers' Zoo 1.0 en aan Nürnberg 0.1
1997: 2.0 (Archie/Joop en Bertus) (0.1 gestorven (Marie) en 1.0 geboren, Bertus) + uitgeleend aan Burgers' Zoo 1.0, aan Nürnberg 0.1 en aan Zoo St Aignan 0.1 (Daphne)
1998: 2.0 (Archie/Joop en Bertus)
1999: 2.0 (Archie/Joop en Bertus)
2000: 2.0 (Archie/Joop en Bertus)
2001: 2.0 (Archie/Joop en Bertus)
2002: 0.0 (overleden 1.0 (Joop), vertrokken 1.0 (Bertus) naar Randers Regnskov in Denemarken